زیارت اربعین
| اطلاعات دعا و زیارت | |
|---|---|
| موضوع | زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین |
| مأثور/غیرمأثور | مأثور |
| صادره از | امام صادق(ع) |
| راوی | صفوان بن مهران جمال |
| منابع شیعی | تهذیب الأحکام |
| زمان | روز اربعین |
| دعاها و زیارات مشهور | |
| دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امین‌الله • زیارت اربعین | |
نشانه های مؤمن پنج چیز است:
- خواندن ۵۱ رکعت نماز، (۱۷ رکعت واجب (نمازهای یومیه) و ۳۴ رکعت مستحب نافله‌های روزانه در هر شب و روز)
- زیارت اربعین.
- انگشتر به دست راست کردن.
- پیشانی را در سجده بر خاک نهادن.
- بلند گفتن «بسم الله الرحمن الرحیم»
طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۵۲.
زیارت اربعین، زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین است. امام حسن عسکری(ع) زیارت اربعین را از نشانه‌های مؤمن شمرده است از این‌رو شیعیان توجه ویژه‌ای به آن دارند.
شیعیان عراق معمولاً در روز اربعین خود را برای زیارت امام حسین(ع) به کربلا می‌رسانند. آنان با پای پیاده از شهرهای خود راهی کربلا می‌‌شوند و با پیوستن زائران از دیگر کشورها راهپيمایی اربعین را که از بزرگترین اجتماعات در جهان است، برگزار می‌کنند.
اهمیت
شیخ طوسی از امام حسن عسکری(ع) نقل کرده کرده نشانه‌های مؤمن پنج چیز است و یکی از آنها زیارت اربعین است.
علامه مجلسی در وجه استحباب زیارت اربعین آورده است که مشهور این است که سبب استحباب، بازگشت اسیران کربلا به کربلا و ملحق کردن سرهای شهدا به بدن‌هایشان توسط امام سجاد(ع) است. وی بازگشت اسرا به کربلا در اربعین اول را بعید شمرده و گفته است شاید وجه استحباب زیارت اربعین، زیارت جابر بن عبدالله انصاری باشد. از آنجا که او اولین زائر قبر امام حسین(ع) بود، بخاطر پیروی و تأسی از او زیارت در روز اربعین مستحب شمرده شد. از نظر او، ممکن است سبب استحباب، آزادی اسیران کربلا از اسارت و زندانی در این روز باشد.
علامه مجلسی از کفعمی نقل کرده که وجه نامگذاری زیارت اربعین، زمان آن است که روز بیستم صفر و مصادف با چهلم شهادت امام حسین(ع) است.
چگونگی زیارت اربعین
در روز اربعین دو دو زیارتنامه برای امام حسین(ع) نقل شده است:
زیارتنامه منقول از صفوان جمال
زیارتی است كه شیخ طوسی در كتاب التهذیب از صفوان جمّال روایت كرده است: امام صادق(ع) درباره زیارت اربعین به من گفت: هنگامی كه قسمت قابل توجهی از روز برآمد، این زیارتنامه را بخوان:
زیارت اربعین
| مـتـن | ترجمه |
|---|---|
| السَّلامُ عَلَی وَلِی اللهِ وَ حَبِیبِهِ السَّلامُ عَلَی خَلِیلِ اللهِ وَ نَجِیبِهِ السَّلامُ عَلَی صَفِی اللهِ وَ ابْنِ صَفِیهِ السَّلامُ عَلَی الْحُسَینِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ السَّلامُ عَلَی أَسِیرِ الْكرُبَاتِ وَ قَتِیلِ الْعَبَرَاتِ اللهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّهُ وَلِیك وَ ابْنُ وَلِیك وَ صَفِیك وَ ابْنُ صَفِیك الْفَائِزُ بِكرَامَتِك أَكرَمْتَهُ بِالشَّهَادَةِ وَ حَبَوْتَهُ بِالسَّعَادَةِ وَ اجْتَبَیتَهُ بِطِیبِ الْوِلادَةِ وَ جَعَلْتَهُ سَیدا مِنَ السَّادَةِ وَ قَائِدا مِنَ الْقَادَةِ وَ ذَائِدا مِنَ الذَّادَةِ وَ أَعْطَیتَهُ مَوَارِیثَ الْأَنْبِیاءِ وَ جَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلَی خَلْقِك مِنَ الْأَوْصِیاءِ فَأَعْذَرَ فِی الدُّعَاءِ وَ مَنَحَ النُّصْحَ وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیك لِیسْتَنْقِذَ عِبَادَك مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَیرَةِ الضَّلالَةِ وَ قَدْ تَوَازَرَ عَلَیهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْیا وَ بَاعَ حَظَّهُ بِالْأَرْذَلِ الْأَدْنَی وَ شَرَی آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْكسِ وَ تَغَطْرَسَ وَ تَرَدَّی فِی هَوَاهُ وَ أَسْخَطَك وَ أَسْخَطَ نَبِیك، وَ أَطَاعَ مِنْ عِبَادِك أَهْلَ الشِّقَاقِ وَ النِّفَاقِ وَ حَمَلَةَ الْأَوْزَارِ الْمُسْتَوْجِبِینَ النَّارَ [لِلنَّارِ] فَجَاهَدَهُمْ فِیك صَابِرا مُحْتَسِبا حَتَّی سُفِك فِی طَاعَتِك دَمُهُ وَ اسْتُبِیحَ حَرِیمُهُ اللهُمَّ فَالْعَنْهُمْ لَعْنا وَبِیلا وَ عَذِّبْهُمْ عَذَابا أَلِیما السَّلامُ عَلَیك یا ابْنَ رَسُولِ اللهِ السَّلامُ عَلَیك یا ابْنَ سَیدِ الْأَوْصِیاءِ أَشْهَدُ أَنَّك أَمِینُ اللهِ وَ ابْنُ أَمِینِهِ عِشْتَ سَعِیدا وَ مَضَیتَ حَمِیدا وَ مُتَّ فَقِیدا مَظْلُوما شَهِیدا وَ أَشْهَدُ أَنَّ اللهَ مُنْجِزٌ مَا وَعَدَك وَ مُهْلِك مَنْ خَذَلَك وَ مُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَك وَ أَشْهَدُ أَنَّك وَفَیتَ بِعَهْدِ اللهِ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِهِ حَتَّی أَتَاك الْیقِینُ فَلَعَنَ اللهُ مَنْ قَتَلَك وَ لَعَنَ اللهُ مَنْ ظَلَمَك وَ لَعَنَ اللهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِك فَرَضِیتْ بِهِ، اللهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُك أَنِّی وَلِی لِمَنْ وَالاهُ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاهُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یا ابْنَ رَسُولِ اللهِ أَشْهَدُ أَنَّك كنْتَ نُورا فِی الْأَصْلابِ الشَّامِخَةِ وَ الْأَرْحَامِ الْمُطَهَّرَةِ [الطَّاهِرَةِ] لَمْ تُنَجِّسْك الْجَاهِلِیةُ بِأَنْجَاسِهَا وَ لَمْ تُلْبِسْك الْمُدْلَهِمَّاتُ مِنْ ثِیابِهَا وَ أَشْهَدُ أَنَّك مِنْ دَعَائِمِ الدِّینِ وَ أَرْكانِ الْمُسْلِمِینَ وَ مَعْقِلِ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَشْهَدُ أَنَّك الْإِمَامُ الْبَرُّ التَّقِی الرَّضِی الزَّكی الْهَادِی الْمَهْدِی وَ أَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِك كلِمَةُ التَّقْوَی وَ أَعْلامُ الْهُدَی وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَی وَ الْحُجَّةُ عَلَی أَهْلِ الدُّنْیا وَ أَشْهَدُ أَنِّی بِكمْ مُؤْمِنٌ وَ بِإِیابِكمْ مُوقِنٌ بِشَرَائِعِ دِینِی وَ خَوَاتِیمِ عَمَلِی وَ قَلْبِی لِقَلْبِكمْ سِلْمٌ وَ أَمْرِی لِأَمْرِكمْ مُتَّبِعٌ وَ نُصْرَتِی لَكمْ مُعَدَّةٌ حَتَّی یأْذَنَ اللهُ لَكمْ فَمَعَكمْ مَعَكمْ لا مَعَ عَدُوِّكمْ صَلَوَاتُ اللهِ عَلَیكمْ وَ عَلَی أَرْوَاحِكمْ وَ أَجْسَادِكمْ [أَجْسَامِكمْ] وَ شَاهِدِكمْ وَ غَائِبِكمْ وَ ظَاهِرِكمْ وَ بَاطِنِكمْ آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ. | سلام بر ولی خدا و حبیبش، سلام بر دوست خدا و برگزیده او، سلام بر بنده برگزیده خدا و فرزند برگزیده‌اش، سلام بر حسین مظلوم شهید، سلام بر آن دچار گرفتاری‌ها و کشته اشک‌ها، خدایا من گواهی میدهم که حسین ولی تو و فرزند ولی تو، و فرزند برگزیده توست حسینی که به کرامتت رسیده، او را به شهادت گرامی داشتی، و به خوشبختی اختصاصش دادی، و به پاکی ولادت برگزیدی، و او را آقایی از آقایان، و پیشروی از پیشرویان، و مدافعی از مدافعان حق قرار دادی، و میراث‌های پیامبران را به او عطا فرمودی، و او را از میان جانشینان حجّت بر بندگانت قرار دادی، و در دعوتش جای عذری باقی نگذاشت، و از خیرخواهی دریغ نورزید، و جانش را در راه تو بذل کرد، تا بندگانت را از جهالت و سرگردانی گمراهی برهاند، در حالی که بر علیه او به کمک هم برخاستند، کسانیکه دنیا مغرورشان کرد، و بهره واقعی خود را به فرومایه‌تر و پست‌تر فروختند، و آخرتشان را به کمترین بها به گردونه فروش گذاشتند، تکبّر کردند و خود را در دامن هوای نفس انداختند، تو را و پیامبرت را به خشم آوردند، و اطاعت کردند از میان بندگانت، اهل شکاف‌افکنی و نفاق و بارکِشان گناهان سنگین، و سزواران آتش را پس با آنان درباره تو صابرانه و به حساب تو جهاد کرد،تا در طاعت تو خونش ریخته شد و حریمش مباح گشت خدایا آنان را لعنت کن لعنتی سنگین، و عذابشان کن عذابی دردناک، سلام بر تو‌ای فرزند رسول خدا،سلام بر تو‌ای فرزند سرور جانشینان، شهادت میدهم که تو امین خدا و فرزند امین اویی، خوشبخت زیستی، و ستوده درگذشتی، و از دنیا رفتی گم گشته، و مظلوم و شهید، گواهی میدهم که خدا وفاکننده است آنچه را به تو وعده داده، و نابودکننده کسانی را که از یاریات دریغ ورزیدند، و عذاب کننده کسانی را که تو را کشتند، و گواهی میدهم که تو به عهد خدا وفا کردید و در راهش به جهاد برخاستی تا مرگ فرا رسید، پس خدا لعنت کند کسانی را که تو را کشتند، و به تو ستم کردند، و این جریان را شنیدند و به آن خشنود شدند، خدای من تو را شاهد می‌گیرم که من دوستم با آنان‌که او را دوست دارند، و دشمن با آنان که با او دشمنند، پدر و مادرم فدایت ای فرزند رسول خدا، گواهی میدهم که تو در صلب‌های بلندمرتبه و رحم‌های پاک نوری بودی، جاهلیت با ناپاکی‌هایش تو را آلوده نکرد، و از جامه‌های تیره و تارش به تو نپوشاند، و گواهی میدهم که تو از ستون‌های دین، و پایه‌های مسلمانان، و پناهگاه مردم مؤمنی، و گواهی میدهم که پیشوای نیکوکار، با تقوا، راضی به مقدرات حق، پاکیزه،هدایت کننده، و هدایت شده‌ای، و گواهی میدهم که امامان از فرزندانت، اصل تقوا، و نشانه‌های هدایت،و دستگیره محکم،و حجّت بر اهل دنیا هستند و گواهی میدهم که من به یقین مؤمن به شمایم،و به بازگشتتان یقین دارم، براساس قوانین دینم، و عواقب عملم، و قبلم با قلبتان در صلح، و کارم پیرو کارتان، و یاری‌ام برای شما آماده است، تا خدا به شما اجازه دهد، پس با شمایم نه با دشمنانتان، درودهای خدا بر شما، و بر ارواح و پیکرهایتان، و بر حاضر و غایبتان، و بر ظاهر و باطنتان، آمین ای پروردگار جهانیان. |
پس دو رکعت نماز می‌خوانی و برای آنچه می‌خواهی دعا می‌کنی.
مضمون زیارت
| نیایش |
در این زیارت که با سلام و درود به امام حسین(ع) و با اشاره به شهادت و مصیبت‌های او آغاز می‌شود، به برخی از عقاید شیعه مانند ولایت ائمه(ع) و اینکه میراث نبوت نزد امام حسین(ع) است و حجت الهی بودن او اشاره شده است. در این زیارتنامه فلسفه شهادت امام حسین(ع)، نجات بندگان خدا از جهالت و گمراهی دانسته شده و برخی از ویژگی‌های امام حسین(ع) مثل دوری از شرک و ویژگی‌های قاتلان او ذکر شده است. زائر در این زیارت خود را تسلیم دستورات امامان شیعه و نیز آماده یاری آنها و مخالفت با دشمنانشان معرفی می‌کند
محور های کلی واصلی در زیارت اربعین عبارتند از: ۱-تبیین مقام معنوی امام وامامت وپاره ای از مظلومیت امام حسین(ع) در قالب سلام های توصیفی. ۲- تبیین عظمت و جایگاه والای امام حسین(ع) وگواهی به رستگاری و کرامت وسعادت وی در پرتو شهادت. ۳- تبیین مقامات ویژه اهداف قیام حسینی و رهایی بندگان خدا در پرتو آن از جهالت ونادانی وسردرگمی گمراهی. ۴- معرفی جبهه دشمن وبیان ویژگی های آنان مانند:فریب خورندگان از دنیا، آخرت فروشان، هواپرستان، پیروی کنندگان از گناهکاران، منافقان و دوزخیان. ۵- گواهی به تحقق وعده های الهی درباره امام حسین(ع) و دشمنانش. ۶- جهاد و پایداری و صبر وشکیبایی خالصانه امام (ع) تا نیل به مقام شهادت در راه اطاعت از خداوند متعال. ۷- در خواست لعنت ونفرین از خداوند برای تمام کسانی که به هر نحو به امام ظلم رواداشتند. ۸- گواهی مجدد به مقامات والای امام و استمرار نسل امامان هدایت و تقوی از امام حسین(ع) . ۹- گواهی به بهره بردن تمام مسلمانان ومومنان از امام وحجت بودن او برتمام اهل دنیا. ۹- گواهی به تبعیت و پیروی و کامل از امام حسین(ع) با قلب و دل و تسلیم در برابر او در ذهن و اندیشه و همراهی وحمایت با یاری کردن در میدان عمل. ۱۱- اعلام آمادگی برای یاری اهلبیت(ع) در هنگام ظهور امام زمان(ع) و همراهی با آنان و دشمنی با دشمنانشان.
زیارتنامه منقول از عطیه عوفی
در این زیارتنامه که از عطا (ظاهراً همان عطیه عوفی ) همسفر جابر بن عبدالله انصاری نقل شده، آمده است که در روز بیستم ماه صفر با جابر بن عبدالله انصاری بودم، چون به غاضریه رسیدیم، در آب فرات، غسل کرد و پیراهن پاکیزه‌ای پوشید. آنگاه به من گفت: آیا همراه خود عطر داری؟ گفتم: سُعد با من هست، قدری از آن گرفت و بر سر و بدن پاشید و پابرهنه روانه شد تا نزد قبر مطهر امام حسین(ع) ایستاد. سه مرتبه الله اکبر گفت و سپس افتاد و بیهوش شد، چون به هوش آمد شنیدم می‌گفت: «السّلام علیکم یا ال الله ...» که همان زیارت نیمه رجب است.
راهپیمایی اربعین
توصیه به زیارت اربعین باعث شده شیعیان به ویژه ساکنان عراق، همه ساله از نقاط مختلف عراق به سوی کربلا حرکت کنند. این حرکت که غالباً به صورت پیاده صورت می‌گیرد، یکی از پرجمعیت‌ترین راهپیمایی‌ها در جهان شمرده می‌شود. در برخی گزارش‌ها از حضور ۱۵ میلیون شیعه برای زیارت اربعین سال ۱۴۳۵ق/۱۳۹۲ش خبر داده‌اند. این جمعیت در اربعین ۱۴۳۶ق/۱۳۹۳ش بیست میلیون گزارش شده که چهار و نیم میلیون از سایر کشورها بوده‌اند.
محمدعلی قاضی طباطبایی در کتاب تحقیق درباره اول اربعین سیدالشهداء می‌نویسد: حرکت به سوی کربلا در روز اربعین از زمان ائمه اطهار(ع) در بین شیعیان رایج بوده است و شیعیان حتی در زمان بنی امیه و بنی عباس نیز به این حرکت مقید بوده‌اند.
کتاب‌شناسی
- فلسفه و آداب زیارت اربعین، علیرضا بهمانی، قم، تمدن نوین اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۷ش.
پیوند به بیرون
رسیدن اهلبیت (ع) به کربلا در اربعین اول
پانویس
- ↑ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۵۲.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۸، ص۳۳۴.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۸، ص۳۳۴.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۸، ص۳۳۴.
- ↑ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج ۶، ص۱۱۳
- ↑ . ابن قولویه قمی، کامل الزیارات،۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۴۲
- ↑ قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، ۱۳۹۰ش، زیارت اربعین، ص۷۷۶-۷۷۸.
- ↑ علامه مجلسی، بحارالانوار،۱۴۰۳ق، ج۶۸، ص۱۳۰.
- ↑ کلیات مفاتیح الجنان، باب سوم، زیارت اربعین، ص۴۶۹.
- ↑
- ↑
- ↑
- ↑ قاضی طباطبایی، تحقیق درباره اول اربعین، ۱۳۶۸ش، ص۲.
- ↑ علامات المؤمن خمس : صلاة الخمسين ، وزيارة الاربعين ، والتختم في اليمين ، وتعفير الجبين ، والجهر ببسم الله الرحمن الرحيم.
- ↑ الْفَائِزُ بِكرَامَتِك أَكرَمْتَهُ بِالشَّهَادَةِ وَ حَبَوْتَهُ بِالسَّعَادَةِ.
- ↑ وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیك لِیسْتَنْقِذَ عِبَادَك مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَیرَةِ الضَّلالَةِ.
- ↑ بیخ یا غدۀ زیر زمینی گیاهی است که گونه های مختلف آن را به فارسی به طور کلی « جَگَن » می نامند. غدّه یا ریشۀ متورم آن را که در بعضی گونه ها معطر و خوشبو و در برخی گونه ها شیرین و خوردنی است و مصرف دارویی دارد در کتب طب سنتی با نام‌های « سُعد» و « سُعد کوفی»،« صباح الخیر»، « مُشک زمین » و « حَبّ الزلم» و نوعی از آن نیز « سُعد هندی» نامبرده می شود.
منابع
- مفاتیح الجنان.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
- قاضی طباطبایی، سید محمدعلی، تحقیق درباره اول اربعین حضرت سیدالشهدا(ع)، قم، بنیاد علمی و فرهنگی شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۱۳۶۸ش.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار احیاء‌التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، موسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق.
پیوند به بیرون